Door Clemens Geenen, PEP Onderwijsadvies
De meeste schoolbesturen in het primair en voortgezet onderwijs zijn een stichting en hebben het Raad van Toezicht-model. In het VO werkt 87% met dit model en in het PO 55%. Omdat dit cijfers zijn uit 2018 en 2019 liggen deze percentages waarschijnlijk inmiddels hoger. Op de website of in het jaarverslag zie je vaak een organogram waarbij de RvT bovenaan staat en het CvB hieronder. Omdat de RvT het CvB benoemt, schorst en ontslaat veronderstellen de meeste toezichthouders maar ook veel bestuurders dat de RvT het hoogste orgaan (zeg maar de ‘baas') binnen de stichting is.
Maar is dit juridisch ook zo?
We zijn op zoek gegaan naar een antwoord op deze vraag en hebben de governancecodes en een groot aantal publicaties over goed bestuur erop nageslagen. Veel informatie over dit onderwerp hebben we echter niet kunnen vinden. Ook in de nieuwe Wet bestuur en toezicht rechtspersonen staat hierover niets. We hebben daarom Martijn Nolen om advies gevraagd. Hij is een bekende onderwijsjurist en gepromoveerd op het onderwerp ‘De bestuurder in het onderwijs’.
Martijn merkt allereerst op dat de term ‘hoogste orgaan’ eigenlijk niet voorkomt bij stichtingen. Het is een term die toegepast wordt bij o.a. besloten en naamloze vennootschappen. Niettemin is zijn antwoord klip en klaar. Bij een stichting is het CvB het hoogste orgaan omdat dit orgaan de stichting bestuurt en de besluiten neemt.
De RvT houdt toezicht op het beleid van het bestuur en speelt dus bij de beleidsbepaling in beginsel slechts een aanvullende rol: het primaat ligt bij het bestuur. Dat geldt ook voor de bevoegdheid om statuten te wijzigen of de stichting te ontbinden. Als we kijken naar de modelstatuten van de VTOI/NVTK dan zien we dat deze bevoegdheid bij het bestuur ligt. Het bestuur heeft uiteraard wel de goedkeuring van de RvT nodig om deze besluiten rechtsgeldig te nemen. Bij veel stichtingen is dat op deze manier in de statuten geregeld. De RvT heeft verschillende bevoegdheden ten aanzien van het CvB maar dat maakt de RvT niet tot de ‘baas’ van de stichting.
Bij een vereniging ligt het overigens anders dan bij een stichting. Hier is de algemene ledenvergadering het hoogste orgaan, ook als de vereniging werkt met het RvT-model.
Wilt u reageren op deze blog of heeft u een suggestie voor een onderwerp neem dan contact op met Clemens Geenen via info@peponderwijsadvies.nl.
Toelichting
Spijtenburg Werving en Advies gaat in 2022 samenwerken met PEP Onderwijsadvies op het gebied van goed bestuur. Op 27 januari organiseren wij de cursus De rollen en verantwoordelijkheden van een toezichthouder en op 24 maart de cursus Toezichthoudend orgaan en zelfevaluatie. Deze cursussen zijn praktisch opgezet en sluiten aan op uw eigen specifieke situatie. Voor meer informatie, zie Diensten voor Raden van Toezicht in de publieke sector (spijtenburg.nl) of HOME | PEP Onderwijsadvies. Vanaf heden verschijnt ook elke maand een blog waarin we veel gestelde vragen en actuele onderwerpen over goed bestuur behandelen. De volgende blog gaat over: RvT en de rol van netwerker: lust of last? en verschijnt in januari 2022.
