Blog door Clemens Geenen van PEP Onderwijsadvies
Sinds 1 juli 2021 is de Wet bestuur en toezicht rechtspersonen (WBTR) van kracht. Een van de bepalingen is dat bestuurders geen besluiten mogen nemen wanneer zij een tegenstrijdig belang hebben. Een bekend voorbeeld is de offerte van een bedrijf dat eigendom is van de partner van de bestuurder. Op het moment dat hierover vergaderd en een besluit genomen wordt, zal de bestuurder hieraan niet deelnemen. Wat geldt voor bestuurders, geldt ook voor toezichthouders. De PO-Raad en VO-raad hebben een factsheet over deze wet gemaakt De gevolgen voor het onderwijs zijn gering, mede ook omdat in de Code Goed Bestuur en de Code Goed Toezicht hierover al voorschriften zijn opgenomen. Toch dwingt een vraag van een schoolbestuur ons ertoe om opnieuw naar deze wet en het vraagstuk van het tegenstrijdig belang te kijken. Mag een ouder van een leerling nog wel in de Raad van Toezicht (RvT) zitten?
De WBTR zegt hierover niets. Volgens Marleen van Uchelen van het advocatenkantoor Houthoff en bekend van haar proefschrift ‘De rol en positie van de raad van toezicht van de stichting’ kan er in een bepaalde concrete situatie sprake zijn van een tegenstrijdig belang maar dat betekent volgens haar niet dat je als ouder in de RvT niet mag plaatsnemen. Een tegenstrijdig belang kan bijv. ontstaan als er besloten moet worden om de ouderbijdrage te verhogen. De vraag is echter of dit onderwerp thuis hoort in een vergadering van de RvT. Het lijkt mij van niet.
In de Code Goed Bestuur (PO) komen we de bepaling tegen dat “het intern toezicht uit minimaal één lid bestaat dat geen kind heeft dat op een school zit die tot het bestuur behoort”. Dit veronderstelt dat ouders gewoon in de RvT kunnen zitten. In de Code Goed Toezicht worden ouders niet genoemd, behalve dat een RvT actief moet werken aan overleg met ouders.
Een bevoegd gezag kan er voor kiezen om in de statuten een bepaling op te nemen dat ouders van leerlingen niet benoemd kunnen worden tot lid van de RvT. Ik ben echter in de praktijk nog nooit deze bepaling in statuten tegengekomen. Veel stichtingen en verenigingen in het onderwijs maken gebruik van de voorbeeldstatuten van de VTOI/NVTK (laatste versie augustus 2021). Ook in deze voorbeeldstatuten worden ouders niet uitgesloten.
De conclusie is dat wet- en regelgeving niet verbiedt dat ouders in de RvT mogen plaatsnemen. De vervolgvraag is natuurlijk wel of het verstandig is om dit te doen. De meningen hierover zijn verdeeld. Kan een ouder onafhankelijk toezicht houden? De belangenorganisatie Ouders & Onderwijs vindt opmerkelijk genoeg van niet. Zelf denk ik dat een RvT aan kwaliteit en kracht wint als er ook een of meer ouders in zitten die een kind op de school hebben zitten. Een RvT kijkt dan niet alleen van buiten naar binnen maar ook van onderen naar boven. Ouders en leerlingen zijn niet alleen consumenten maar ook ‘eigenaren’ van het onderwijs dat op de scholen wordt gegeven. Hierdoor kunnen vraagstukken en signalen vanuit verschillende invalshoeken in de RvT ingebracht worden.
Onderzoeksbureau Regioplan heeft in 2020 toezichthouders in het PO en VO gevraagd wat zij zelf als belangrijkste competenties zien. Het zal u niet verbazen dat de volgende competenties bovenaan staan: integriteit, onafhankelijkheid en kritisch vermogen. Een ouder die beide petten goed weet te scheiden, kan volgens mij een waardevolle toezichthouder zijn. Het is dan wel belangrijk dat je in de profielschets duidelijk aangeeft over welke vaardigheden de toezichthouder moet beschikken en dat je in de selectieprocedure de ouder hierop stevig bevraagt. Maar dat geldt uiteraard ook voor de kandidaat die geen kind op de school heeft.
Wilt u reageren op deze blog of heeft u een suggestie voor een onderwerp neem dan contact op met Clemens Geenen via info@peponderwijsadvies.nl. De volgende blog verschijnt in september.
Toelichting
Spijtenburg Werving en Advies werkt samen met PEP Onderwijsadvies op het gebied van goed bestuur. In 2022 organiseren wij een serie van 3 webinars waarbij we de 5 beleidsterreinen van een schoolorganisatie in het PO behandelen:
- bestuur & organisatie
- onderwijs & kwaliteitszorg
- personeelsbeleid
- financieel beleid en
- huisvestingsbeleid.
De volgende vragen staan hierbij centraal:
- Wat zijn de hoofdlijnen en de laatste stand van zaken?
- Welke documenten moet de RvT ontvangen en wat zijn uw bevoegdheden hierbij?
- Wat is uw rol en hoe geeft u hier invulling aan?
Deze webinars zijn praktisch opgezet en sluiten aan op uw eigen specifieke situatie. Voor meer informatie, zie Diensten voor Raden van Toezicht in de publieke sector of PEP Onderwijsadvies. De eerste webinar gaat over bestuur & organisatie en is op donderdag 8 september 2022 van 16.00u tot 18.00u.
Bekijk meer informatie over de webinars.
